بررسی اثر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر صفات رویشی و روابط یونی ریشه و اندام هوایی اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرایط تنش شوری

سابقه و هدف: اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) مهمترین گیاه دارویی خانواده نعناعیان می‌باشد که از دیر باز در طب سنتی نقش داشته است. رشد و عملکرد گیاهان در بسیاری از مناطق دنیا توسط تنش‌های محیطی غیرزنده از جمله شوری، محدود می‌گردد که در سطح جهان خسارات گسترده‌ای به گیاهان وارد نموده است و یکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد محصولات در سرتاسر جهان به شمار می‌رود. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر روی برخی از صفات رویشی، سدیم و پتاسیم ریشه و اندام هوایی گیاه دارویی اسطوخودوس در شرایط تنش شوری و نیز بررسی استفاده از اسید سالیسیلیک و جاسمونیک، برای کاهش اثرات سوء ناشی از تنش شوری و نیل به سوی معرفی نهاده‌های جدید مؤثر انجام پذیرفت. مواد و روش‌ها: این آزمایش در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری و گلخانه واقع در منطقه 4، به مرحله اجرا در‌آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاَ تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید، که در آن تنش شوری از منبع نمک طعام (NaCl)، در چهار سطح (0، 25، 50 و 75 میلی‌مولار)، اسید سالیسیلیک در دو سطح (0 و 7/0 میلی‌مولار) و اسید جاسمونیک در دو سطح (0 و 100 میکرو‌مولار) در نظر گرفته شد. یافته‌ها: مقایسه میانگین اثرات ساده شوری نشان داد که این عامل سبب کاهش معنی‌دار صفات مورفولوژیکی وزن خشک ریشه و اندام هوایی، طول ریشه و اندام هوایی، تعداد شاخه‌های فرعی، سطح برگ، نزول صفات پتاسیم ریشه و اندام هوایی و نیز افزایش سدیم ریشه و اندام هوایی، شد. نتایج تحقیق نشان داد، تنها اثر متقابل سه‌گانه عوامل آزمایشی بر صفت وزن خشک ریشه، معنی‌دار شد. در این شرایط بیشترین میزان وزن خشک ریشه معادل (21/2 گرم) ، در عامل‌های عدم اعمال تنش شوری و کاربرد اسید سالیسیلیک و جاسمونیک حاصل گردید. یافته‌های تحقیق مؤید این نکته بود که بیشترین مقدار پتاسیم ریشه به ترتیب با 20/1 و 96/1 درصد وزنی عنصر در ماده خشک در شرایط عدم وجود تنش شوری و کاربرد 7/0 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک و 100 میکرومولار اسید جاسمونیک حاصل گردید. نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های تحقیق، به نظر می‌رسد افزایش جذب پتاسیم ریشه و اندام هوایی نیز توانسته است به عنوان یکی از مکانیزم-های مؤثر در ارتقاء مقاومت به شوری ایفای نقش کند. هر چند در بیشتر صفات مورد آزمون، نقش اسید سالیسیلیک در بهبود صفات رویشی، محتوی پتاسیم ریشه، اندام‌ هوایی و از طرف دیگر کاهش سدیم در ریشه و اندام‌هوایی گیاه اسطوخودوس مؤثرتر از اسید جاسمونیک بوده است.